18  Komut satırı SQLite Referans

Important

Lütfen ilk önce Komut satırı SQLite Giriş Bölüm 17 bölümüne bakınız.

Important

Aşağıdaki komutlarının tümünü derse başlarken öğrenmenize gerek yoktur.

SQLite CLI dokumantosyonunda daha farklı örnekler vardır. Bu dokumanın üstünden de geçmek isteyebilirsiniz.

SQLite komut satırı programı ile zip dosyalarıda sanki bir veritabanı imiş gibi sorgulanabilirler ama biz bu komutları hiç incelemeyeceğiz. Sadece veritabanı komutları aşağıda verilmiştir.

SQLite komutları normalde ; noktalı virgül kullanılarak bitirilmelidir.

18.1 Komut girdisi

SQLite CLI 3 çeşit komut kabul eder.

• SQL cümleleri
• . nokta komutları
• CLI yorumları (comments)

SQL cümleleri bildiğimiz SELECT, INSERT.. SQL cümleleridir. Normalde ; noktalı virgül ile bitirilmeliri beklenir. Ama Oracle ve SQL-Server uyumluluğu için “/” ve tek başına go kelimeside kabul edilir. Noktalı virgül tercih ediniz.

18.2 Yardım ve Yapılandırma

• .help Yardım alınabilecek komut listesini verir. .help komut adı ile komut hakkında ayrıntılı bilgi verir.

• .exit

• .quit

• .q

Komut satırından çıkış.

• .version

Versiyon bilgisi, özellikle bazı komutlar çalışmadığı zaman ilk kontrol edilmesi gereken bilgi.

• .show

Çok kullanılan bazı özelliklerin değerlerini gösterir. En önemli bağlı bulunduğunu veritabanı dosyasınıda gösterir.

• .dbconfig

veri tabanı yapılandırmasını gösterir.

Örneğin buradaki dqs_ddl “” çift tırnak (double quotes) karakterlerinin DDL ve DML komutlarında izin verilip verilmediğini kontrol eder. Bakınız SQLite derleme

18.3 Çıktı kontrolü

• .changes

SQL tarafında etkilenen satır sayısını göster/gösterme

Aşağıdaki komutu deneyin.

.changes on
SELECT FirstName FROM Employee;

• .echo

Çalıştırılan SQL komutunu göster/gösterme Varsayılan off, göstermez.

• .headers

select komutunda başlıkların çıktısını kontrol eder. Aşağıdaki komutu deneyin.

SELECT * FROM Employee;
.headers on
SELECT * FROM Employee;

• .separator

Satır ve kolon ayraçlarını yönetir.

Aşağıdaki komutu deneyin.

SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;
.separator , 
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;

• .output Komut çıktılarının ekrana (stdout) veya bir dosyaya olmasını yönetir.

.once Sadece bir sonraki komut çıktısını dosyaya aktarır.

• .mode

Çıktının nasıl olacağını kontrol eder. .mode eğer bir argumanı yoksa o anda seçili çıktı modunu gösterir.

ascii	line
box	list
csv	markdown
column	quote
html	table
insert	tabs
json	tcl

Yukarıdaki tabloda kalın ile işaretli çıktı modları özellikle yararlıdır.

Aşağıdaki komutları deneyin.

.mode box
.headers on
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;

.mode json
.headers on
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;

.mode insert
.headers on
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;

column, box, table ve markdown modunda çıktının kolon uzunlunkları otomatik ayarlanır. Ama .width vererek bunu değiştirebilirsiniz. verilen değer kaç karakter atandığı gösterir. Negatif değerler, sağa yaslamayı sağlar. Aşağıdaki komutta 1. kolon 4 karakter 2.kolon 20 karakter sağ yaslama yapılmıştır.

.mode column
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;
.width 4 -20
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;

.width 0 veya .width arguman olmadan çalıştırıldığında genişlik değerleri sıfırlanır ve yine otomatik hesaplanmaya başlar

• .excel

Bir sonraki komut sonucunu excel’de açmanızı sağlar. Aşağıdaki komutu deneyin.

.excel
.headers on
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;

• .print

Normal yazı yazılmasını sağlar. bir select komutu ile yazı yazmak yerine bu kullanılabilir. Aşağıdaki komutu deneyin.

.print Merhaba Dünya

18.4 Dosyalardan komut çalıştırma

• .read SQL veya sqlite komutlarını bir dosyadan okumanızı sağlar. Aynı zamanda komutları boru(pipe) | ile gönderebilirsiniz.

Aşağıdaki komutu, komut satırında deneyiniz.

echo .dump | sqlite3 chinook.sqlite

Aşağıdaki komutu sqlite3 ile deneyiniz

.read ornek.sql

18.5 Şema Bilgisi

• .tables tablo listesi gösterir.

• .schema veritabanı SQL DDL (veri tanım dili) komut listesini verir.

• .fullschema

Eğer sqlite istatistikleri açılmışsa o tablolarında şemasını verir.

• .dump .schema sonucu artı INSERT betiklerini gösterir.

• .indexes

indeks listesini verir. Tabloya göre filtreleme yapılabilir.

• .databases sqlite komut satırını kullanarak birden fazla veri tabanı dosyasına bağlanabilir. Aşağıdaki komut ekstra bir veri tabanı dosyasına bağlanmamıza izin verir.

ATTACH DATABASE filename AS database_name;

Bu bağlantı sonrasında, SQL Standardı ŞEMA_ADI.NESNE_ADI isimlendirmesini kullanmamıza izin verir.

.databases komutu hangi veri tabanı dosyalarına bağlı olduğumuzu gösterir. İlk bağlanılan dosya her zaman main şeması olarak görülür.

18.6 Yedekleme

• .save
• .backup

Veritabanı yedeği alınmasını sağlar. .save komutu .backup’un takma adıdır. dosya ismi verilirken Aşağıdaki komutu deneyin.

• .clone Bu komutta veritabanı yedeği alınmasını sağlar ama bunu yaparken SQL komutlarını kullanır. .backup daha güvenlidir, onu tercih ediniz.

.save yedek.sqlite

Aşağıdaki komut ile veritabanının tarih ve saat ile yedeğini alıyoruz. sqlite komut satırı parametre kavramına sahip olmadığı için .once ile çalıştırmak istediğimiz komutu bir dosyaya yazıyor. Arkasında .read ile bu komutu çalıştırıyoruz. Aşağıdaki komutu deneyin.

.once yedekkomutu;
SELECT '.save ' || 
replace(file,'.sqlite',
REPLACE(REPLACE(datetime('now'), ':', '-'),' ','-') 
|| '.sqlite') 
FROM pragma_database_list WHERE seq = 0; 
.read yedekkomutu;

• .restore

Verilen dosyadan main veya diğer veritabanına geri yükleme yapar. Buradaki problem, SQLite dosya tabanlı olduğu için bu dosyaya direk bağlanıp kullanmada bir çözümdür.

• .recover

Eğer veritabanı dosyası bozulmuş ise bu komut ile mümkün olduğunca onarma yapılır.

• .sha3sum

Tüm veritabanının özetlem (hash) değerini gösterir. Sabit diskteki verilerden çok, içeriğin özetlemi çıkarıldığı için vacuum komutundan etkilenmez. Bu komut büyük veri tabanlarında sadece değişen verinin yedeğini almak için kullanılabilir.

• .selftest

Veritabanının bozulup bozulmadığını kontrol eder.

Aşağıdaki komut selftest tablosunu oluşturur. Bu tabloya veritabanı içindeki tabloların sha hash değerleri yazılır. Daha sonraki selftest komutları bu tabloya göre veri tabanının değişip değişmediğini kontrol eder. Eğer değişmesini istemediğiniz tablolar var ise, bu komutu çalıştırıp, bu tablo içindeki diğer değişecek tablolar için olan satırları silin.

.selftest --init

18.7 Komut satırı özellikleri

• .shell
• .system çalıştırıldığu komut satırında komut çalıştırmanıza izin verir. Örneği

.shell pwd

– CD dizinadi

Bulunduğunuz dizini değiştirir. Aşağıdaki komutu deneyin.

.shell pwd
.cd ..
.shell pwd

18.8 Veri içeri alma/Dışarı çıkarm

• .import

Örneğin bir csv dosyasını veritabanında bir tabloya yüklemenizi sağlar. Aşağıdaki komutu deneyin.

.headers on
.mode csv
.once emp.csv
SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;
.import emp.csv Emp --csv -v

18.9 Diğer

.load

genişleme(extension) yüklemenize izin verir. Genişlemeler SQLite ana çekirdekte olmayan özelliklerin yüklenmesine izin verir. Bu sayede bu özellikler kullanılabilir. Genişlemeleri ayrı bir bölümde inceleyeceğiz.

18.10 SQL Ayarlama

• .eqp

Sorgu planlama açıklamalarını (EXPLAIN QUERY PLAN) yönetir.

• .explain

Explain (Açıklama) çıktısını yönetir.

• .expert

Otomatik indeks tavsiyesi verir. Deneysel olduğunu unutmayın.

Aşağıdaki komutu deneyin.

SELECT * FROM Customer where FirstName LIKE 'A%';
.eqp on
.explain on
SELECT * FROM Customer where FirstName LIKE 'A%';
.expert
SELECT * FROM Customer where FirstName LIKE 'A%';

18.11 normal komut satırında kullanma

sqlite3 bash, cmd veya powershell üstünde çağırarak kullanabilirsiniz. Bu tür kullanımda sonuçlar stdout’a yazılacaktır. Daha sonra bu sonuçlar başka shell komutları tarafından daha fazla işlenebilir.

sqlite3 chinook.sqlite 'SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;' 

Aşağıdaki komut awk kullanarak gelen sonucu html tabloya çevirir. SQLite zaten html döndürebildiği için anlamsız bir örnekte olsa kullanımı göstermektedir.

sqlite3 chinook.sqlite 'SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;' | awk -F "|" '{printf "<tr><td>%s</td><td>%s</td></tr>\n",$1,$2 }'

sqlite3 –help komutu kullanılarak komut satırında yapılabilecekler görülebilir. Örneğin sqlite3 –csv çıktının csv olmasını sağlar. Özellikle çıktı ile ilgili kontrollerin (.mode, .separator.. ) bu şekilde kontrolü vardır.

Örneğin yukarıdaki, html çıktısı için olan komutlar çok daha kolay olarak aşağıdaki gibi çalıştırılabilir.

sqlite3 --html chinook.sqlite 'SELECT EmployeeId,FirstName FROM Employee;' 

–safe

SQLite veritabanını bu arguman ile açarsanız, tek bir veri tabanı dosyası haricindeki SQLite çalışma özelliklerini kapatırsınız. Örneğin bu şekilde açılmış olan bir veri tabanı .shell ile shell üzerinde komut çalıştıramaz. Buradaki ana fikir güvenilir olmayan kaynaklardan alınan betiklerin (scripts) derece kontröllü test edilebilmesidir.